Verhalen van Voortuitgang

Het verleden is niet het antwoord, en nee is niet genoeg.

Wij zijn Ed en Chris. In de Atlas van het Lange Nu schrijven wij over historische verschuivingen, maatschappelijke denkramen, geloofwaardige toekomstscenario’s en speculatieve fictie.

---

Vandaag een missiestatement voor de komende jaren en wat gedachten over Wilders’ plek in het Lange Nu, maar voordat we beginnen, eerst een huishoudelijke mededeling:

Zoals je wellicht al aan de andere styling hierboven kan zien, is er iets veranderd in de nieuwsbrief. De Chrononauten en de Atlas van het Lange Nu zijn namelijk verhuisd naar Substack. Dit heeft een aantal redenen en een paar consequenties.

• De afgelopen weken weigerde iets onze software stack onze nieuwsbrieven te versturen. We kregen ze uiteindelijk bij jullie via Mailchimp, maar dit is geen permanente oplossing, Substack is dit wel.

• Oorspronkelijk wilden we deze nieuwsbrief ooit bij Substack beginnen, maar destijds werkten zij voor de betaalde abonnementen enkel met creditcards. Destijds de reden om ons eigen systeem te bouwen. Maar sinds kort werken ze ook met het iDeal betalingssysteem!

• Substack is gebouwd voor auteurs, en niet voor marketing, en heeft daarom zowel voor ons als voor jullie lezers aantrekkelijke functies.

  • Contact tussen lezers en auteurs kan verdiept worden in de Substack app met notes, chat en comments.

  • We kunnen op termijn audio toevoegen, denk aan het voorlezen van artikelen of podcasts.

  • Het wordt voor ons makkelijker om nieuw publiek aan te boren, want er zitten heel veel potentiële lezers, en andere interessante nieuwsbrieven op het platform.

  • Dit alles kan je vinden in de Substack App. Maar geen zorgen, los van deze nieuwigheid komen we ook gewoon nog in je vertrouwde inbox, en werkt alles ook via de website.

• Voor reeds betalende leden geen zorgen, jullie hoeven niks te doen. Echter mocht je willen opzeggen, wat we natuurlijk niet hopen, doe dit dan via dechrononauten.nl/account. Mocht er iets niet lukken, mail ons dan op edwin@monnik.org

Zie hier onze nieuwe website op Substack.

Onze Missie: Verhalen van Vooruitgang

Het was ons het weekje wel. Laten we eerst even de olifant in de kamer aanwijzen: Wilders heeft 37 zetels. Pfff. Tja. Dat is schrikken.

Het zal niemand verbazen als de VVD en NSC met hem in zee gaan. Met Timmermans zouden ze moeten inleveren, dus er is een grote kans dat ze liever het klimaat, de natuur en alle Nederlanders met een islamitische of migratieachtergrond voor de bus gooien. Maar misschien ook wel niet, misschien regeert het gezond verstand. Wonderen gebeuren.

Dat gezegd, uw favoriete toekomstblog is er niet om de actualiteit te beschrijven. Daar is de rest van het Internet voor. Wij proberen slechts het Lange Nu in kaart te brengen. Niet als doel op zich, maar om een geloofwaardig en inspirerend beeld te creëren van een duurzame en sociaal inclusieve toekomst. Zodat we conceptuele handvatten creëren voor een progressief en empathisch langetermijndenken.

Of, zoals Rob Wijnberg het deze week mooi verwoordde:

De zege van de PVV laat zien: als vooruitgang geen verhaal heeft, vertelt het verleden waar we naartoe gaan.

Volgens Wijnberg heeft de progressieve politiek een te negatief verhaal. Het gaat alleen maar over ‘doen of doodgaan’, ‘ontgroeien’, ‘rebellie tegen de uitsterving’ en ‘minder, minder, minder’. Het gaat vooral over een toekomst die ze niet willen.

Aan de progressieven rest de magistrale opdracht te vertellen welke tijd ze wél voor zich zien. En een toekomst te verbeelden waar mensen wél in willen wonen.

Met Studio Monnik werken wij al meer dan tien jaar aan dit verhaal, aan een verbeelding van een toekomstige samenleving waar mensen wel willen wonen. Eentje die zowel inspireert als geloofwaardig is. Daarom snappen wij als geen ander waarom dat verhaal er nog niet is.

Het bleek supermoeilijk om een historisch-futuristisch denkraam te ontwikkelen dat zowel recht doet aan de geschiedschrijving, als een kapstok biedt voor futuristische verbeelding. Wij hebben er tien jaar over gedaan. Ook omdat niemand je gek genoeg betaalt voor dit soort werk. We moesten dus ook een verdienmodel uitvogelen. Maar goed, dat is natuurlijk allemaal part of the journey. Want wie niet waagt, die niet wint, en geen garen spint. ✨

De laatste twee jaar hebben we het voorzichtige positieve gevoel dat ons historisch-futuristische denkraam volwassen aan het worden is. Dat het voldoende historisch onderbouwd is en voldoende gravitas heeft om mee naar buiten te treden. En dat het onderbouwing geeft aan een progressieve toekomstverbeelding, eentje waar je wel in wilt wonen.  

Volgend jaar komt daarom eindelijk Alles Komt Goed uit, onze geïllustreerde toekomstgids naar een duurzame en gelijkwaardige wereld. We leggen er, as we speak, de laatste hand aan. Eind februari gaat de vormgever er mee aan slag.

Alles Komt Goed is een boek vol indrukken, anekdotes, en verhalen uit een geloofwaardige toekomst en de weg daarnaartoe. Het is dus niet een zekere toekomst. Het is een toekomst waar we voor kunnen kiezen. Maar meer nog dan dat is de wereld in Alles Komt Goed een wereld die bespreekbaar is. Die hopelijk uitnodigt tot het bouwen van nog toffere, scherpere en geloofwaardigere toekomstverbeeldingen.

Sommige dingen in het boek zullen aanspreken, andere dingen zullen aanstoten. Dat is ook de bedoeling. Het is een oproep tot een creatief, inhoudelijk en opbouwend gesprek. Bewaar wat aanspreekt, verbeter wat aanstoot en probeer uit te leggen waarom. Want wie weet vinden we zo de weg naar voren weer. 

(En wie weet belandt zo’n toekomstige iteratie opeens op het bureau van een propagandagenie, een groot regisseur van emoties, iemand die een nerdy toekomstesthetiek kan vertalen naar de taal van Henk & Ingrid, of hoe Wilders zijn stemmers ook noemt.)

Na Alles Komt Goed willen we misschien gaan werken aan een non-fictie boek. Een essaybundel waarin we ons historisch-futuristische denken uiteenzetten en uitleggen hoe we, volgens ons, onze relatie met onszelf, met onze gemeenschap en met onze natuurlijke omgeving kunnen helen. We hopen in september 02024 te kunnen beginnen met schrijven.

Het argument in dit boek gaat ongeveer zo:

1.   We worden als Westerse samenleving steeds Romantischer. We zijn op zoek naar behoren, naar een diep emotioneel thuiskomen, naar gemeenschapszin. (Dit zien we in alles, ook in de verkiezingsuitslag van deze week.)

2.   Het maatschappelijke platform dat behoren en gemeenschapszin produceert, wordt de ‘openbaarheid’ genoemd. Dit concept is gepionierd door denkers als Habermas en Anderson. De ‘openbaarheid’ is de ruimte waar mensen samenkomen, informatie delen en elkaar aanspreken als burgers.

3.   Het zwaartepunt van de ‘openbaarheid’ is de laatste dertig jaar verschoven van een gedrukt domein naar het Internet. Het gedrukte domein was en is top-down, nogal elitair. Het kent veel poortwachters. Het Internet daarentegen heeft mensen die dat daarvoor niet hadden ook toegang gegeven tot de productie en consumptie van informatie.

4.   Het Internet wordt nu echter gereguleerd als markt. Het Internet (en alle apps die daarop zijn gebouwd) spreekt mensen niet aan als burgers maar als consumenten. Een van de grote verschillen tussen deze rollen is dat burgers weten dat ze ook plichten hebben.

5.   We moeten het Internet dus gaan reguleren als een gezonde ‘openbaarheid’. Daarvoor hebben we een goede definitie nodig van een gezonde ‘openbaarheid’, zodat we design-criteria kunnen opstellen.

6.   Wij stellen voor een gezonde openbaarheid te definiëren als een veilige en transparante ruimte waar mensen op zo’n manier samenkomen dat: (1) op een rationele manier informatie wordt gedeeld en geduid; (2) mensen zichzelf en elkaar erkennen als gelijkwaardige burgers; (3) legitimiteit wordt gegeven aan publieke besluiten en uitvoeringen; (4) een gedeeld gevoel van saamhorigheid, behoren en lotsbestemming wordt ge(re)produceerd waardoor een gemeenschap ontstaat.

7.   Een gezonde ‘openbaarheid’ kan de Digitale Revolutie wellicht in goede banen leiden, door een gefedereerde keten aan individuele datakluizen te bouwen die wij liefdevol een Universal Data Commons noemen. Deze keten kan o.a. iedereens data veiligstellen, het netwerkeffect verbinden aan een publieke in plaats van een private infrastructuur, interoperability garanderen, Big Tech opbreken en informatie authentiseren, verifiëren en falsifiëren.

8.   Een gezonde ‘openbaarheid’ kan een nieuw digitaal/Romantisch publiek mogelijk maken waardoor nieuwe en vertrouwde instituties kunnen worden gebouwd die verenigbaar zijn met zowel een Romantische als een digitale logica.

Of, samengevat in een plaatje:

We hopen dat we met deze argumenten, maar dan uiteraard mooi en helder uiteengezet met voorbeelden en een notenapparaat, een zwengel kunnen geven aan het maatschappelijk debat. Nooit geschoten is misgeschoten, zullen we maar zeggen.

Wilders in het Lange Nu

De actualiteitenrubrieken zullen dezer dagen waarschijnlijk over elkaar heen buitelen om Wilders’ overwinning te duiden. Als je behoefte hebt aan een bigger picture voorbij de waan van de dag,  bekijk de ontwikkelingen dan eens door een van deze drie historisch-futuristische lenzen waarmee je Wilders kan plaatsen in het Lange Nu.

Wilders als Homo Nobilis

De PVV is geen politieke partij. De PVV hoeft ook geen verantwoording af te leggen aan leden. De groep is rondom Geert Wilders opgebouwd. Hij is oprichter, fractievoorzitter, lijsttrekker en boegbeeld. Wilders wil de controle houden. Hij vertrouwt slechts een paar mensen om hem heen en eist van zijn fractie absolute loyaliteit.

Wilders is hierin een typische Homo Nobilis. Niet ongelijk Trump, Orban, Poetin en andere leiders van patronagesystemen. Leiders die niet vertrouwen op protocollaire instituties maar op persoonlijke vertrouwensbanden. Lees hier onze duiding van Poetin en Trump als Homo Nobilis.

Wilders in Transitiedenken

Volgens transitieprofessor Jan Rotmans leven we niet in een tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperk. En veranderingen van tijdperk gaan zelden zonder slag of stoot.

Wij werken met onderstaand transitieschema. Wilders kan je plaatsen in de transitiewereld. Een tijd waar economische disruptie en politieke emancipatie in elkaar overlopen. Wilders is een soort tussenfiguur. Hij wil de huidige instituties wel afbreken maar wil deze niet vervangen door iets nieuws, maar door iets ouds. In plaats van de emancipatie van de Homo Romanticus, zoekt hij regressie naar de wereld van de Homo Nobilis.

Omdat kiezers zich nog geen voorstelling kunnen maken van de wereld van de Homo Romanticus, maar wel vinden dat de huidige instituties (van de Homo Economicus) hebben afgedaan, kiezen ze voor achteruitgang. Vandaar ook de noodzaak tot nieuwe verbeeldingen.

Wilders als leider van een gebroken publiek

Zoals we boven al schreven is het zwaartepunt van de ‘openbaarheid’ verschoven van de gedrukte media naar de digitale media. Maar de digitale openbaarheid werkt slecht, omdat het als markt is georganiseerd. Het verenigt niet het publiek, maar fragmenteert het juist.

Op het Internet zoals dit nu is gereguleerd zijn gebruikers ontvankelijk voor complotdenken en nepnieuws. De populariteit van Wilders, een notoire ontkenner van de ecologische crisis, kan verklaard worden door deze lens.

Tot zo ver.

Stay calm and carry on.

❤️

Edwin en Christiaan